در اجرای نمای سیمانی، سه مرحله بندکشی، کرومگذاری و کُشتهکشی از مهمترین بخشهای عملیات کنترل کیفیت محسوب میشوند؛ زیرا ۷۰ درصد مشکلات طولانیمدت نما—مانند ترکهای موئی، ترکهای عمیق، طبله کردن، نشت رطوبت، موجدار شدن سطح و اختلاف ضخامت—مستقیماً از ضعف در همین سه مرحله ناشی میشود.
در پروژههای ساختمانی ایران، بهویژه ساختمانهای چندطبقه، اهمیت رعایت این جزئیات بیش از پیش به چشم میآید؛ زیرا نمای سیمانی بهعنوان یکی از مقاومترین، مقرونبهصرفهترین و رایجترین روشهای پوشش، زمانی عملکرد صحیح خواهد داشت که اصول فنی آن با دقت بالا اجرا شود.
در این مقاله بهصورت کاملاً تخصصی و مرحلهبهمرحله بررسی میکنیم:
- تعریف و اهمیت بندکشی، کرومگذاری و کُشتهکشی
- استانداردهای اجرای این مراحل
- اشتباهات رایج در کارگاهها
- راهکارهای حرفهای برای جلوگیری از عیوب
- نکات کنترل کیفیت برای ناظران و کارفرمایان
کروم گذاری (شاقولگیری و تعیین ضخامت)
۱. کروم گذاری چیست و چرا اهمیت دارد؟
کروم گذاری یا شاقول گذاری، مرحلهای است که طی آن سطح نهایی نما، ضخامت لایههای سیمانی و میزان پُری یا تو خالی بودن زیرکار مشخص میشود.
کرومها بهصورت نوارهای عمودی یا افقی با ملات پرمایه اجرا میشوند و پایهای برای همسطح کردن کل نما هستند.
اهمیت کرومگذاری
- تعیین ضخامت استاندارد ملات (معمولاً بین ۱.۵ تا ۳ سانتیمتر)
- جلوگیری از موجدار شدن یا چشمانداز ناصاف
- افزایش چسبندگی و جلوگیری از طبله کردن
- تعیین مسیر کار برای چند کارگر بهصورت همزمان
۲. مراحل صحیح کروم گذاری
الف) آمادهسازی زیرکار
- زدودن گرد و غبار، خاک، مصالح سست
- مرطوبکردن سطح برای جلوگیری از مکش آب ملات
ب) تعیین نقاط شاقول
- انتخاب نقاط کنترل در گوشهها
- نصب ریسمان کار برای تعیین زاویه و شاقول
- استفاده از شاقول، تراز لیزری یا دوربین ترازیاب
ج) اجرای کرومها
- اجرای نوارهایی از ملات پرمایه (سیمان+ماسه+چسب بتن)
- فاصله استاندارد بین کرومها بین ۱ تا ۱٫۵ متر
- توجه به ارتفاع ساختمان و شرایط باد
نمای رومی سیمانی از معرفی تا اجرا
۳. اشتباهات متداول کروم گذاری
- استفاده از ملات کمعیار: کرومها سست میشوند، سطح صاف بههم میریزد و نما ترک میخورد.
- فاصله زیاد بین کرومها: باعث ایجاد موج و عدم یکنواختی میشود.
- بیتوجهی به شرایط اقلیمی: در مناطق رطوبتی (شمال، جنوب): مکش آب کمتر است ⇒ ملات دیرگیر میشود ⇒ کرومها نشست میکنند.
- خشکبودن سطح: موجب ترکهای شدید در سطح میشود.
۴. راهکارهای حرفهای در کرومگذاری
- استفاده از چسب بتن برای افزایش گیرایی
- استفاده از تراز لیزری برای پروژههای بزرگ
- مرطوب کردن کامل زیرکار قبل از اجرا
- الزاماً اجرای کرومها توسط استادکار و نه کارگر ساده
- کنترل چندباره شاقول توسط ناظر پروژه
بندکشی در نمای سیمانی
۱. بندکشی چیست؟
بندکشی مرحلهای است که در آن درزهای بین پنلهای سیمانکاری یا محل اتصال مشها و رابیتسها پر و یکپارچه میشود. این مرحله نقش بسیار مهمی در: جلوگیری از ترک، افزایش مقاومت، زیبایی سطح و یکپارچگی لایهها ایفا میکند.
۲. مراحل صحیح بندکشی
- ایجاد شیار (در صورت نیاز): در برخی نماها، برای هدایت ترک های انقباضی، «درزهای کنترلی» پیشبینی میشود.
- استفاده از ملات مناسب: ملات بندکشی باید دارای: چسبندگی بالا، مقاومت فشاری، قابلیت انعطاف نسبی و دانهبندی ریز باشد.
- پر کردن کامل درزها: درز باید کامل پر شود، نه سطحی همچنین ملات باید داخل درز فشرده شود و هواگیری ضروری است
- پرداخت سطح: سطح درز باید کاملاً صاف و همسطح با لایه زیرین باشد.
سیمانکاری نمای ساختمان +نمونه کارهای کیان نما
۳. اشتباهات رایج بندکشی
- بندکشی سطحی: کارگر تنها سطح درز را میپوشاند، درحالیکه بخش زیرین خالی میماند. نتیجه: ترکهای عمیق، نفوذ آب و طبلهکردن لایه نهایی
- استفاده از ملات نامناسب: استفاده از ماسه درشت یا سیمان آهکی ضعیف.
- بیتوجهی به فواصل درزها: در بلندمرتبهها باید حداقل هر ۴–۵ متر درز انبساط اجرا شود.
- بندکشی روی سطح خشک یا خاکی: چسبندگی ملات را کاملاً از بین میبرد.
۴. راهکارهای حرفهای بندکشی
- استفاده از ماسه دوبارشور یا ماسه سنگکوبی
- استفاده از چسب بتن برای قوام و چسبندگی
- مرطوبکردن درز قبل از اجرا
- فشردهسازی ملات با ابزار مخصوص
- اجرای درزهای انبساط در سازههای بزرگ
کشته کشی (لایه نهایی پرداخت)
۱. کُشته کشی چیست؟
کُشتهکشی آخرین مرحله از سیمانکاری است که طی آن با استفاده از ملات «کشته»—یک ترکیب بسیار نرم، یکنواخت و بدون دانههای درشت—سطح نهایی نما صاف، براق و یکدست میشود.
کشته معمولاً از ترکیب: سیمان سفید یا خاکستری، پودر سنگ بسیار ریز و آب تشکیل میشود.
۲. مراحل صحیح کُشتهکشی
- آمادهسازی سطح: سطح باید: تمیز، مرطوب و بدون گرد و غبار باشد.
- تهیه ملات کُشته: ملات باید حالت کِرِممانند داشته باشد، نه خیلی سفت و نه خیلی شل.
- کشیدن ملات با لیسه فلزی: سطح باید با حرکتهای طولانی و یکنواخت پرداخت شود.
- پرداخت نهایی: مرحلهای که سطح کاملاً شیشهای و صاف میشود.
۳. اشتباهات رایج کُشتهکشی
- اجرای زودهنگام: اگر سطح زیرین هنوز گیرش اولیه نداشته باشد، ترکهای جدی ایجاد میشود.
- استفاده از ملات دانهدار: سطح را خشدار و غیر یکنواخت میکند.
- استفاده بیش از حد از آب: باعث کاهش مقاومت و پوستهشدن سطح میشود.
- بیتوجهی به نور و بازتاب: کُشتهکشی باید در نور مناسب انجام شود تا موجهای سطح مشخص شوند.
۴. راهکارهای حرفهای در کُشتهکشی
- استفاده از پودر سنگ بسیار ریز (Super Fine)
- استفاده از لیسه استیل با لبه نرم
- اجرای لایههای بسیار نازک و یکنواخت
- پرداخت دقیق در نور مورب
- عدم انجام کار در ساعات گرم تابستان
کنترل کیفیت در سه مرحله اجرایی
نکات کلیدی برای ناظران و کارفرمایان
۱. کرومگذاری
- تراز لیزری چک شود
- فواصل کرومها اندازهگیری شود
- ارتفاع و ضخامت کرومها ثبت شود
۲. بندکشی
- درزها بازدید شوند که خالی نباشند
- جنس ملات بررسی شود
- فواصل درز انبساط تایید شود
۳. کُشتهکشی
- سطح در نور بررسی شود
- ترکهای موئی مشاهده نشود
- یکنواختی در لمس قابل احساس باشد
جدول مقایسهای سه مرحله اصلی
| مرحله | وظیفه اصلی | اشتباه رایج | نتیجه اشتباه | راهکار |
| کرومگذاری | تعیین ضخامت و شاقول | فاصله زیاد کروم | موجدار شدن نما | فاصله ۱–۱.۵ متر |
| بندکشی | پرکردن درزها | بندکشی سطحی | ترک و نفوذ آب | فشردهسازی ملات |
| کُشتهکشی | پرداخت نهایی | ملات شل | پوسته شدن | ملات کرممانند |
اشتباهات مدیریتی و نظارتی در پروژهها
- انتخاب نیروهای غیرمتخصص: سیمانکاری کاری «نمایی» است و کوچکترین اشتباه به چشم میآید.
- نبود برنامهریزی اقلیمی: در جنوب کشور کار باید عصر و شب انجام شود. در شمال کشور خشککردن زیرکار اولویت دارد.
- عدم نمونهسازی: در پروژههای بزرگ، نمونهکار (Mockup) ضروری است.
راهکارهای حرفهای برای جلوگیری از ترک در نمای سیمانی
- افزودن الیاف پلیپروپیلن در ملات
- استفاده از مش فایبرگلاس یا رابیتس استاندارد
- جلوگیری از اختلاف ضخامت شدید
- اجرای ملات در چند مرحله و خشککردن اصولی
- استفاده از مواد کیورینگ در مناطق گرم
چرا سیمان نما ترک میخورد و چگونه از آن جلوگیری کنیم؟
جمع بندی
اجرای صحیح کرومگذاری، بندکشی و کُشتهکشی ستون فقرات اجرای نمای سیمانی بهشمار میرود.
کوچکترین بیدقتی در این مراحل میتواند به ترک، طبله، موج، نشت آب و کاهش عمر مفید نما منجر شود.
در مقابل، رعایت استانداردها، استفاده از استادکاران حرفهای و نظارت دقیق، عمر مفید نما را تا ۳۰ سال افزایش میدهد.
